Iedereen weet wat stress is, toch?
Nou, ik weet het pas sinds een aantal jaren. Niet omdat ik niet wist wat stress was, maar omdat ik het niet herkende bij mezelf. Toen een arts 35 jaar geleden een keer aan me vroeg of ik gespannen was, antwoordde ik met nee. Ik sprak de waarheid, want ik kende niet anders. Voor mij was de manier waarop ik me voelde en me gedroeg normaal.
Achteraf gezien was de manier waarop de mensen in mijn omgeving met elkaar omgingen stressvol. Er werd me bijvoorbeeld niet gevraagd om iets te doen, maar ik kreeg commando’s in de vorm van een vraag of verwijt, “Waarom doe je dit!”, “Sufferd, doe toch niet zo stom” of “Doe normaal”. Er werd niet bij gezegd wat normaal was en door de toon reageerde ik dan geschrokken en angstig.
Ik voelde me altijd angstig voor wat er zou kunnen gebeuren. Die angst zette zich vast in mijn lichaam. Elke keer als er iets gebeurde kreeg ik weer die reactie. Tegelijkertijd nam ik ook het gedrag en de woordkeus van de volwassenen in mijn omgeving over. Ik zei tegen mijn broertjes of zusjes ook dingen als “sufferd, doe niet zo stom!”, omdat dat het enige was wat ik had geleerd.
Toen ik wat ouder werd begon me op te vallen dat er ook mensen zijn die heel rustig en relaxt spreken en reageren. Zo iemand was Daan. Hij was tamelijk onopvallend met zijn normale postuur en lengte. Zijn lichaamshouding had iets gezaghebbend. Met zijn donkere ogen straalde hij rust uit, maar het was vooral zijn zachtheid die indruk maakte op mij.
Als iemand kwaad op hem was leek het wel alsof hij die kwaadheid absorbeerde. Hij keek kalm naar de ander en reageerde dan heel rustig met een tegenvraag, zoals bijvoorbeeld: “Wat bedoel je precies?” Vervolgens kwam er dan een dialoog op gang, waarna de ruzie beslecht was. Dat wilde ik ook leren. Rustig blijven en kunnen reageren met een vraag, zodat je als vrienden verder kunt gaan.
Dat bleek nog veel ingewikkelder dan ik me kon voorstellen. Aangezien ik me niet kon uitdrukken als Daan, kon ik niet de juiste vragen stellen. Maar ik denk dat het vooral kwam doordat ik geleerd had om vooral door te gaan en niet te zeuren. Of te wel: ‘stel je niet aan!’ Dit zorgde ervoor dat ik er vele jaren over heb gedaan om de kunst van het ‘rustig’ worden te leren.
Ik wist ook niet dat het om voelen gingen. Ooit had ik mijn gevoel weggestopt, omdat ik dat niet meer kon dragen. Het was te pijnlijk en te angstig makend. Pas toen ik mijn gevoel stap je voor stapje weer kon toelaten, kon ik ook mijn lichaam echt gaan voelen. Zo kon ik na een oefening tijdens een cursus voor het eerst mijn eigenwaarde voelen.
Ik deed een visualisatie waarbij we mensen mochten uitnodigen. Omdat het een visualisatie betrof kon je ook mensen die niet meer leefden uitnodigen. Ik nodigde mijn ouders uit, met het idee dat ik dan mijn boosheid tegen hen zou kunnen uiten. Maar het vreemde was dat ik me helemaal niet boos voelde. Het enige wat ik tegen ze wilde zeggen was dat het goed met me ging.
Deze oefening werd vervolgens in de groep nabesproken. Terwijl de anderen vertelden hoe de oefening voor hen was geweest, observeerde ik wat er bij mij gebeurde. Na een tijdje kwam een woord bij me boven, eigenwaarde. Natuurlijk had ik mensen gehoord over eigenwaarde en hoe belangrijk het was dat je je eigenwaarde voelt, maar ik kende dit niet. Wat een bijzonder moment was dat!
Daarna begon ik ook te begrijpen wat mijn supervisor bedoelde met het in en uit ademen van gevoelens en emoties. Ik begon steeds meer te voelen in mijn lichaam. Op een gegeven moment vroeg ik aan mijn supervisor om een paar steunzinnen. Een van de zinnen die hij zei was: “Welkom op deze wereld”. Die had ik eerder gehoord, maar nooit geloofd. Nu kwam hij binnen en voelde ik hem door heel mijn lichaam gaan.
Eindelijk begreep ik wat heel veel mensen al wel tegen me hadden gezegd, maar wat ik nooit begrepen had. Je laat het gevoel door je heen gaan en voelt wat het met je doet. Dit was voor mij het begin van een nieuw leven. Een hele andere manier om mijn leven in te richten en om te gaan met moeilijkheden.
Moeilijkheden voelen nu anders voor mij. En de stress is nu minder een probleem, want stress op zich is niet erg. Een beetje stress kan zelfs goed zijn voor je. Stress wordt alleen een probleem als deze chronisch is en je maar door blijft gaan. Maar door te gaan voelen kun je ook voelen wanneer je iets niet moet doen. Door te voelen kun je er ook achter komen wat energie geeft.
Ben ik nu net als Daan geworden? Soms schiet ik nog in de stress en reageer ik nog door me terug te trekken of snibbig te reageren, maar steeds vaker merk ik dat ik rustig blijf. Ik zie dan de angst of pijn bij de ander en weet dat die niet van mij is. Door de juiste vragen te stellen, krijg ik vervolgens meer begrip voor de ander. De ander voelt zich hierdoor gehoord en dat geeft ons beiden een goed gevoel.